Има
Решение!
Медијација како алтернативен метод за мирно решавање на спор
Обесхрабрете го парничењето. Убедете ги соседите да постигнат компромис кога е можно тоа. Објаснете им дека победник на хартија всушност е губитник во реалноста, со оглед на сите судски трошоци и изгубеното време.
Абрахам Линколн, 1850 година

Aлтернативен метод за мирно решавање на спор

Медијацијата е еден од алтернативните методи за мирно решавање на спорови чија примена овозможува страните во спорот на конструктивен и пристоен начин согласно да го решат меѓусебниот спор и да дојдат до решение кое е прифатливо за двете страни со помош на трета неутрална страна –медијатор, кој му помага на двете страни да дојдат до прифатливо решение.

 

Потикнување на алтернативни методи за решавање на спорови, нарочито медијација, претставува еден од правни и политички приоритети на Европската Унија, па повеќето држави донесоа посебна законска регулатива за решавање на ова материја. Ова го има направено и Република Македонија во 2006 година, со донесувањето на Законот за медијација.

Решавање на Спор

Решавање на спорот во медијацијата е со изнаоѓање решение кое е предложено и прифатено од двете (сите) страни во спорот каде сите страни ќе се чувствуваат како победници, што ќе доведе до подобрување на односите за во иднина, со веќе воспоставената комуникација.

Во постапката на медијација, клучната улога ја имаат страните на спорот, а медијаторот, како „чувар на постапката“ ги насочува странките во изнаоѓање на креативни решенија на проблемите за кои тие вообичаено сметаат дека имаат едно свое мислење што најчесто за другата страна се толкува како спротивно или негативно решение.

Пристапување до Медијација

До медијација може да се пристапи пред и за време на судската постапка, како и за време на постапките за правни лекови или за време на извршната постапка.

Специфичноста на медијацијата како доброволна, неформална, исклучително брза и поевтина постапка е што во текот на постапката странките ја задржуваат целосната контрола и никој не може да донесе одлука како да го реши нивниот спорен однос, а доколку се постигне договор,

тие го склучуваат во заеднички интерес. Улогата на посредникот се одразува во тоа што тој им помага на страните да ги утврдат своите интереси во однос на другата страна и да постигнат договор.

60%
Поевтин во постапката на медијација (посредникот)
Споредено со редовните трошоци на судските постапки, во зависност од вредноста на спорот, тој е до 60% поевтин во постапката на медијација.
Разлики меѓу судска постапка и медијација - медијација во решавање на спорови
Судска Постапка
  • Формална Процедура
  • За обвинетиот присилна постапка
  • По правило јавна постапка
  • Се презентираат докази
Медијација
  • Помалку формална процедура, флексибилна, во нерформална, пријатна атмосфера
  • Доброволна Постапка
  • Приватна и доверлива постапка (по правило исклучена јавна)
  • Се преговара
Судска Постапка
  • Се фокусира на точки за кои страните не се согласуваат
  • Се утврдува правото
  • Судијата раководи со постапката
  • Судијата го донесува решението
Медијација
  • Се фокузира на точки за кои страните се согласуваат
  • Се утврдуваат интересите и се бара најдоброто решение
  • Странките ја водат постапката во договор со медијаторот
  • Странките го донесуваат решението
Судска Постапка
  • Се донесува пресуда
  • Долготрајна (непредвидлива)
  • (непредвидлива) Скапа процедура
  • Неизвесност
Медијација
  • Се склучува договор
  • Брза и итна постапка
  • Евтина процедура
  • Страните одлучуваат и го прецизираат договорот
Судска Постапка
  • Едната или двете страни може да останат незадоволни
  • Се занемаруваат личните вредности, културата, обичаите и традициите и се воспоставува правото
  • Врските обично се влошуваат
Медијација
  • Решението е взаемно прифатливо
  • Се почитуваат личните вредности, културата, обичаите и традициите
  • Врските се подобруваат или остануваат исти
Судска Постапка
  • Жалбата, по правило, го одлага извршувањето
  • По правило, граѓанската постапка е придружена со извршна постапка, т.е. дополнителни одлагања и трошоци на судот и извршителот
Медијација
  • Договорот може веднаш да има статус на извршна исправа, како правосилна судска одлука
  • По постигнување договор, странките, по правило, доброволно го извршуваат договорот
Карактеристики на медијацијата
Медијацијата е специфична постапка која се разликува од судската парнична постапка по многу карактеристики. Медијацијта е неформална постапка, за разлика од судската постапка, која е строго формална.
Што значи дека не е строго уредена со закон и страните во спорот имаат главна улога во начинот на спроведувањето и можноста да влијаат на нејзиниот тек и исходот на постапката.
Ова е една од клучните разлики на медијацијата од судската постапка, судската постапка е строго уредена со закон, ја спроведуваат судии кои се должни да се придржуваат до законските одредби, а странките немаат можност да влијаат на самата постапка и на начинот на спроведување.
Постапката за медијација и фази
Меѓутоа, иако постапката за медијација не е строго утврдена со закон, може да се подели на определени фази, и тоа се:

1

Припрема за
Медијација

2

Почеток на
Медијација

3

Изнесување на сите битни аспекти и проблеми

4

Размена на релевантни информации и разјаснување

5

Структурирање на предметот на спорот и одредување на агенда за преговарање

6

Прибирање на потребите/стравовите

7

Пресврт на спорот

8

Давање на предлог решение

9

Завршно преговарање и постигнување на консензус околу еден договор

10

Пишување на договорот и преминување во примена на договорот

Неформaлноста на постапката за медијација е предвидвидена со цел да му се олесни на страните во спорот и побрзо да се дојде до решение. Определените формални недостатоци при спроведување на медијацијата немаат влијание разлика од парничната постапка во која битните повреди на постапката

постапката претставуваат причина за укинување на првостепената одлука од страна на повисокиот судот (апелација) и враќање на предметот на првостепен суд заради поново разгледување на случајот и носење на пресуда.

Неформалноста на медијацијата е пропишана со самиот закон

Медијацијата е доброволна постапка за двете страни во спорот, односно до покренување и спроведување на медијацијата може да дојде само ако и двете страни во спорот постигнат договор за тоа.

Доброволна постапка за двете страни на спорот

Согласноста за решавање мора да биде недвосмислена и јасна

Согласноста за решавање на спорот пред медијатор мора да биде недвосмислена и јасна, и не постои начин ни можност странките по принуден пат да учествуваат во медијација.

Значи, ова е мирен начин на решавање на проблемите, каде што “скараните“ најчесто директно комуницираат.

Мирен начин на решавање на проблемите

Што е Медијатор?

Медијаторот има пресудна улога за текот и успехот на процесот на медијација, без оглед на тоа какви преговарачи се страните во спорот. Според Законот за медијација, медијатор е физичко лице кое поседува лиценца за вршење на медијаторски работи

согласно закон, актите на Комората на медијатори на Република Северна Македонија и ја спроведува медијацијата согласно со начелата за медијација

Медијаторот е лице кое има завршено обука за медијатор, истиот е доброволно избран од страните во спорот, поседува квалитети и вештини да им ја олесни комуникацијата на страните и да им помогне самите да дојдат до решение, без право тој да предлага или наметнува решенија.

Именик на Лиценцирани Медијатори

Историја на медијација

Медијацијата прв пат се споменува во Јустинијановите Дигести во 533г.

Медијацијата првпат се појавува во античко време, а се споменува во Јустинијановите Дигести објавени во 533 година. Во текот на втората половина на 20 век, медијацијата стана формализиран и широко користен пристап за решавање на конфликти во многу земји.

Во последниве години, оваа форма на решавање спорови расте и во Северна Македонија, благодарение на заложбата во судските реформи и активностите предвидени во Стратегијата за реформа на правосудниот систем (2017-2022).

Основни принципи на процесот

Постапката за медијација е од неформален карактер и зависи од предметот и другите карактеристики на спорот. Но, сепак постојат основни принципи на медијација кои се пропишани со закон, а тоа се доброволност, доверливост, неутралност на медијаторите и еднаквост на страните.

Доброволноста значи дека странките во спорот по своја волја ја покренуваат постапката за медијација, т.е. без принуда одлучуваат да учествуваат во процесот.

Принципи на медијација
  • Доверливост
  • Рамноправност
  • Ефективност
  • Транспарентност
  • Правичност
  • Ефикасност
  • Непристрасност
  • Неутралност

Страните заеднички избираат посредник

Страните заеднички избираат посредник од списокот на посредници формиран од Здружението на медијатори. Доколку страните не можат да се договорат за избор на медијатор, медијаторот го назначува Здружението на медијатори.

Постапката за медијација е доверлива

Постапката за медијација е доверлива, што значи дека изјавите на странките изнесени во постапката за медијација не можат да се користат како доказ во која било друга постапка без согласност на странките.

Посредникот е неутрално лице

Како што веќе беше споменато, посредник е неутрално лице, кое посредува без никакви предрасуди во однос на страните и предметот на спорот. Странките во постапката за медијација имаат еднакви права.